[تاریخ علم] [دی‌ان‌ای]
روزاليند السی فرانكلين (به انگلیسی: Rosalind Elsie Franklin) (زادۀ ۲۵ ژوئیه ۱۹۲۰ - درگذشتۀ ۱۶ آوریل ۱۹۵۸) زیست‌فیزیکدان (biophysicist) و دانشمند بریتانیایی بود[۱] که در زمینه‌ی عکسبرداری از کریستال‌ها با استفاده از اشعه ایکس خبره بود. او با پژوهش‌های علمی خود، راز ساختار دی ان ای و آر ان ای را کشف کرد و به درک بهتری از ساختار مولکولی ویروس‌ها، زغال‌سنگ و گرافیت یاری رساند[٢].
[↑] زندگی‌نامه
فرانکلین در مدرسه دخترانه سنت پل و سپس، در مدرسه دانشگاهی شمال لندن تحصیل کرد که در آن‌جا به‌فراگیری دانش، زبان لاتین و ورزش پرداخت[۹]. از سال ۱۹٣۸، تحصیلات خود را در رشته‌ی شیمی در کالج نیونهام دانشگاه کمبریج ادامه داد[۱٠] و در سال ۱۹۴۵، در حالی که جنگ جهانی دوم به‌پایان رسید، او به‌دریافت مدرک دکترا در رشته‌ی شیمی فیزیک نایل آمد
پس از پایان تحصیل، در سال ۱۹۵۱ کار خود را در کینگز کالج لندن، به‌عنوان دستیار پژوهش با «جان راندال» آغاز کرد، جایی که در آن تا مرز تفرق اشعه ایکس در برخورد با ملکول دی‌ان‌ای پیش رفت[۱۱].
در سال ۱۹۵۲ ميلادی، فرانکلين از يک مولکول با دستگاه «ايکس ری» عکاسی کرد و نشان داد که دی‌ان‌ای، دو رشته بافته شده است در محفظه‌ای مارپيچی، مثل يک نردبان به‌هم پيچيده. شفاف‌ترين عکس، که به‌عکس شماره ۵۱ معروف است، باعث شد ديگر دانشمندان بتوانند مدلی از دی‌ان‌ای بسازند[۱٢].
جیمز واتسون و فرانسیس کریک از یک نسخه پیش از چاپ تحقیقات فرانکلین استفاده کردند تا به چگونگی ساختار دی‌ان‌ای برسند[۱٣]. آن دو، مقاله معروف خود را در سال ۱۹۵۳، فقط با پانویس کوچکی در مورد اطلاعات به‌دست آمده توسط فرانکلین به نشر رساندند[۱۴].
روزالیند، در ۱۶ آوریل ۱۹۵۸، در سن ۳۸ سالگی بر اثر سرطان تخمدان جان سپرد[۱۵]. چهار سال بعد کریک، واتسون و ویلکینز به دریافت جایزه نوبل پزشکی نایل آمدند[۱٦]. در مراسم اهدای جايزه، نامی از فرانکلين برده نشد. چون واتسون، نقش او را خيلی دست‌کم گرفته بود. اما کريک، گفت که فرانکلين تا دو قدمی حل معمای دی‌ان‌ای رفته بود[۱٧].
اگرچه در ابتدا نقش بسزای فرانکلین در کشف دی‌ان‌ای نادیده گرفته شد؛ اما بعدها تحقیقات مختلفی کنار گذاشته شدن ناحق نام او به‌اثبات رساند[۱٨].
[↑] پژوهش علمی
تا سال ۱۹۵٠ دانشمندان مطالب نسبتاً زیادی در مورد وراثت می‌دانستند، اما نمی‌دانستند که دی‌ان‌ای چه شکلی دارد. به‌منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد دی‌ان‌ای و ساختار آن، برخی از دانشمندان از تجربه عكس برداری ملکولی توسط اشعه ایکس استفاده کردند.
روزالیند فرانکلین، با موریس ویلکینز در کالج کینگ لندن، اولین کسانی بودند که از این روش برای تجزیه و تحلیل مواد ژنتیکی استفاده کردند. آزمایش‌های که او انجام داد در آن زمان به «زیباترین عکس اشعه ایکسی که می‌شود از یک ماده گرفت» منتسب شد.
دانشمندان دیگر، از جمله جیمز واتسون جانورشناس و فرانسیس کریک فیزیکدان، که هر دو در دانشگاه کمبریج در انگلستان، کار می‌کردند نیز برای تعیین شکل دی‌ان‌ای تلاش می‌کردند. در نهایت، این پژوهش‌ها یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات علمی قرن ۲٠ را رقم زد: دی‌ان‌ای یک مارپیچ دو رشته‌ای است.
در سال ۱۹٦۲، واتسون و کریک و ویلکینز به‌خاطر کشف ساختمان دی‌ان‌ای به‌صورت مشترک جایزه نوبل دریافت کردند. اگرچه فرانکلین به‌علت مرگ نابه‌هنگام در سن ٣٨ سالگی، سهمی از این جایزه نداشت، ولی نقش او در این کشف به‌رسمیت شناخته شده است.
در جهان یک مارپیچ پلکانی دو رشته‌ای به‌عنوان نمادی برای دی‌ان‌ای مشخص شده است. اما آنچه در مورد این کشف زیباست فقط ساختمان نردبانی مارپیچ آن نیست بلکه ساختار دی‌ان‌ای به‌پژوهشگران درس‌های اساسی را در مورد ژنتیک آموزش داد. این دو رشته موازی به یکدیگر می‌پیوندند و راز چگونگی ذخیره‌شدن اطلاعات ژنتیکی، منتقل‌شدن و کپی‌شدن آن‌ها را بیان می‌کنند.
در ژنتیک، مکمل بدان معنی است که اگر شما توالی نوکلئوتیدی را در یک رشته بدانيد، توالی رشته دیگر را هم می‌دانید. A (آدنین) همیشه با T (تیمین) جفت می‌شود و C (سیتونین) با G (گوانین) پیوند می‌دهد. رشته‌های بلندی از نوکلئوتیدها ژن‌ها را تشکیل می‌دهند و گروهی از ژن‌ها در ساختار محکمی به‌نام کروموزوم بسته‌بندی می‌شوند.
همه سلول‌های بدن شما به‌جز تخمك‌ها، اسپرم و گلبول‌های قرمز خون حاوی مجموعه‌ی کاملی از کروموزوم در هسته خود هستند. اگر کروموزوم‌های یک سلول را از حالت مارپیچ خارج کنیم و به‌هم متصل‌شان کنیم هر دی‌ان‌ای حدود ٦ فوت درازا خواهد داشت و اگر تمام دی‌ان‌ای موجود در بدن شما به‌هم متصل شوند، طولی در حدود ٦٧ میلیارد مایل! می‌يابند که تقریباً ۱۵٠٠٠٠ بار سفر به‌دور ماه است.
این حیرت‌انگیز است که فکر کنید بدن شما از تریلیون‌ها سلول تشکيل شده است. اما آنچه شگفت‌انگیزتر است، این است که همه این‌ها با یک سلول شروع می‌شود. چگونه این اتفاق عظیم شکل می‌گیرد؟
همان‌طور که جنین در حال رشد بزرگ می‌شود، سلول‌های آن تکثیر می‌شوند. اما قبل از تقسیم یک سلول به‌دو سلول جدید و کاملاً یکسان، باید از دی‌ان‌ای آن کپی‌برداری شود تا مجموعه‌ی کاملی از ژن‌ها به‌هر یک از سلول‌های جدید منتقل می‌شود.[۱۹]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]- عکس شماره ۵۱ روزاليند فرانکلين دنيای ژنتيک را برای هميشه متحول کرد، بخش فارسی صدای آمریکا: به‌روز شده در ۱۳۹۰/۱/۱۱
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]- عکس شماره ۵۱ روزاليند فرانکلين دنيای ژنتيک را برای هميشه متحول کرد، پیشین.
[۱٨]- [۱۹]- كتاب ژنتيك جديد (The New Genetics)، برگردان: دكتر الهام فريد
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
