[...] [...]
دکتر محمود حبیبی (زادۀ ۱۳۰۳ خ - درگذشتۀ ۱۳۸۹ خ)، ژورنالیست، نویسنده، سیاستمدار، وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان، دو بار استاندار کابل، استاندار کاپیسا، رئیس اتحادیه ژورنالستان، رئیس اکادمی علوم افغانستان و در نهایت رئیس مجلس سنا این کشور بود[۱].
[↑] زندگی‌نامه
محمود حبیبی در ۳۰ میزان ۱۳۰۳ خورشیدی، در محلۀ خوابگاه شهر کابل، در یک خانوادۀ روشنفکر و آزادیخواه زاده شد[٢]. پدرش، لالا محمد سعید نام داشت و از فعالان جنبش مشروطیت دوم و از وفاداران نهضت امانی بود[٣].
سلسلۀ خانوادگی محمود حبیبی، به ملا بابر، یکی از علمای نامدار معاصر سیطرۀ نادرشاه افشار بر قندهار می‌رسد که نواسه وی، علامه حبیب‌الله محقق قندهاری، از علمای «جامع عقل و نقل» و «فیلسوف تحقیق مادی و معنوی و منبع فیوض علمی و روحی» در روزگار بود[۴]. پسر ارشد این علامۀ بزرگوار، مولوی عبدالرحیم آخوند بود که بر غلام‌محمد طرزی (پدر علامه محمود طرزی) سمت استادی داشت و به‌جرم دفاع از سردار محمدایوب خان، فاتح جنگ میوند، به‌دست امیر عبدالرحمان خان، در درون خرقۀ مبارک به‌قتل رسید. مولوی عبدالرئوف که در شعر «خاکی» تخلص می‌کرد، مؤسس سراج‌الاخبار اول و یکی از رهبران مشروطیت اول، عموی پدر محمود حبیبی بود. پسر وی مولوی عبدالواسع قندهاری، پدر بزرگ مادری حبیبی می‌شد که از بزرگان مشروطیت دوم، در زمان نهضت امانی بود و به‌همین جرم توسط حبیب‌الله کلکانی اعدام شد[۵].
حبیبی، تحصیلات دورۀ متوسطه را در دبیرستان استقلال به پایان برد. وارد دانشگاه کابل شد و از آن‌جا با یک بورسیۀ تحصیلی به فرانسه رفت و از دانشگاه سوربون درجه دکترا به‌دست آورد[٦].
پس از آن که به افغانستان بازگشت، در سال ۱۳۳۹، در دفتر در روزنامه‌ی اصلاح به‌کار آغاز کرد[٧]. همچنین، بین سال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۳۴٢ خورشدی (۱۹۵٠ تا ۱۹٦۳ میلادی) در بخش‌های مختلف رادیو افغانستان مشغول خدمت بود و در سال ۱۳۴٢ (۱۹٦۳ م) ریاست آن را به‌عهده داشت و همزمان به‌عنوان مدیر مسئول روزنامه «اصلاح» انجام وظیفه می‌کرد.
در سال ۱۳۴۴، (۱۹٦۵ م) به‌عنوان استاندار (والی) استان (ولایت) کاپیسا گماشته شد و بین سال‌های ۱۳۴٦ تا ۱۳۴٨ (۱۹٦٧–۱۹٦۹ م) استاندار استان قندوز بود.
دکتر حبیبی، در سال ۱۳۴٨ (۱۹٦۹ م) به‌عنوان وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان تعیین شد و در سال ۱۳۵٠ (۱۹٧۱ م) به‌اساس فشار روحانیون «به‌خاطر مساعدت به تجلیل از صدمین سالگرد روز تولد لینن» ناگزیر، از این مقام مستعفا داد.
وی دوبار، در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۵ (۱۹٧۴-۱۹٧٦ م)، و ۱۳۵۹ تا ۱۳٦۱ ۱۹٨٠–۱۹٨٢ م) به‌عنوان استاندار در استان‌های کابل و وردک خدمت کرد).
در زمان اشغال نظامی افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی، دکتر محمود حبیبی در مقام‌های مختلف برگزیده شد، در سال ۱۳۵۹ (۱۹٨٠ م) به‌عنوان معاون ریاست اتحادیه دموکراتیک ژورنالیستان و عضو شورای مرکزی جبهه پدروطن انجام وظیفه می‌کرد. بین سال‌های ۱۳٦۱ تا ۱۳٦۵ (۱۹٨٢–۱۹٨٦ م)، در مقام معاونیت اکادمی علوم افغانستان مشغول به‌کار بود و در سال ۱۳٦٧ (۱۹٨٨ م) به‌ریاست سنای افغانستان گماشته شد.
در ثور ۱۳۷۱ (۱۹۹٢ م)، با بر پایی حکومت مجاهدین، دکتر حبیبی خانه‌نشین شد و بیش از پنج سال بیکار بود. سرانجام، در اواخر سال ۱۳۸۹، به عمر ٨٦ سالگی در کابل درگذشت.
[↑] آثار
دکتر محمود حبیبی آثار زیادی را در زمینه‌های مختلف از خود به‌جا مانده است.
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]- دکتر محمود حبیبی، در مورد پدرش که از زمرۀ اولین گروه دانشجویان فن تلګراف بود که در زمان شاه امان‌الله به اتحادشوروی اعزام شدند، در صفحه ۶۵ جلد دوم کتاب خود، با فرنام «مکاتیب افغانی» می‌نویسد: «اندر ترسیم چهره فکری و ذهنی لالا محمد سعید باید افزود: سفر او به کشور نوبنیاد شوراها که تازه از قیود انحصار «تزارها» به‌نفع اکثریت مردمان آن‌جا تشنۀ «زمین و صلح» رهایی یافته و در سوق و هم انضباط آن‌روزگار به‌عمران اقتصادی و پی‌ریزی ساختمان اجتماعی کشور پهناور خود مصروف بودند در تشکل ذهنی و فکری حلقه‌های منورین تحول‌طلب و ترقی‌خواه میهن ما و حتی به‌ویژه در اذهان روشنفکران جستجوگر قاره‌های آسیا، آفریقا و اروپا تأثیر گذاشته است، [سبب تحول فکری وی نیز شد].»
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
