- واژه‌شناسی
- تاریخچه
- در قانون اساسی افغانستان
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[...] [...]
خیانت ملی یا خیانت بزرگ (به انگلیسی: High treason؛ به آلمانی: Hochverrat)، بر پایه قوانین کشورها، به عدم وفاداری مجرمانه اشخاص نسبت به منافع میهن گفته می‌شود. شرکت کردن در جنگ علیه کشور خود، کوشش در براندازی حکومت کشور، جاسوسی در نیروهای نظامی کشور، دیپلمات‌ها یا سرویس‌های اطلاعاتی کشور برای نیروهای بیگانه و سوءقصد به رهبر یا رئیس کشور از جمله موارد خیانت بزرگ به شمار می‌آید[۱].
برای موارد و مصادیق خیانت بزرگ در قوانین اساسی و کیفری هر کشور موارد جداگانه یا مختلفی درج شده‌است و این خیانت از جرایم سنگین محسوب می‌شود و کیفر آن در بسیاری کشورها مرگ است[٢].
[↑] واژه‌شناسی
خیانت یک واژۀ عربی به معنای دغلی، نادرستی، ناراستی، غدر و نقص عهد[٣] یا پیمان است. به کسی که خیانت کند، خیانتکار خیانت‌پیشه یا خاین نامیده می‌شود[۴]. در واقع، خیانت عبارت است از سوءاستفاده از اعتماد شخص یا یک گروه و انجام عملی که آن‌ها را از لحاظ مادی یا معنوی متضرر سازد.
در قانون، خیانت دلالت بر جرم‌هایی دارد که بر علیه حاکمیت یا ملتی رخ می‌دهد. به‌صورت تاریخی خیانت بر علیه حاکم یا پادشاه خیانت ملی نامیده شده‌است. و به کسی که عمل خیانت از وی سرزده، خائن اتلاق می‌گردد. خیانت به کشور عبارت است از سوء قصد بر ضد امنیت کشور به وسیلهٔ ایجاد ارتباط با کشور دیگری که دارای سلطه و استقلال است. باید توجه داشت که مبنای جرم بودن این عمل در حقیقت پیمان‌شکنی، بی‌وفایی، و زیر پا گذاشتن حقی است که یک کشور و دولت به عهده شهروندان خود دارد[*].
یکی از مصادیق «خیانت ملی» یا «خیانت بزرگ»، «همدستی با دشمن» یا «وطن‌فروشی» (Collaborationism) است که عمل همکاری فرد یا افراد متعلق به یک کشور یا گروه با دشمن و دسته متهاجم است. این عمل خیانت به کشور یا قوم و ملت به شمار می‌آید. همدستی با دشمن در قوانین بیشتر کشورها جزو جرم‌های سنگین قانونی است و در قوانین کیفرهای سختی برای آن درنظر گرفته شده‌است.
در بسیاری از موارد اشغال یک منطقه یا کشور توسط ارتش مهاجم، اتفاق افتاده که شماری از شهروندان کشور اشغال‌شده با ارتش اشغالگر همکاری کرده و در غارت اموال، سوءاستفاده، و دستگیری و حتی قتل هم‌میهنان خود با آن‌ها همدست شده‌اند یا در دولت دست‌نشانده اشغالگران به کار پرداخته‌اند.
[↑] تاریخچه
در یونان باستان کسانی که با پارسیان همراهی کرده یا به پارسیان علاقه نشان می‌دادند اصطلاحاً به مادگرایی[] متهم می‌شدند. در این حالت، یونانی‌ها بنا به عادتی قدیمی واژه ماد را برای اشاره به همه شهروندان امپراتوری پارس به‌کار می‌بردند. مادگرایی در بسیاری از دولت‌های یونان باستان یک جرم به‌شمار می‌آمد. تمیستوکل آتنی را به جرم مادگرایی نفی بلد کردند و پوسانیاس در جنگ پلاته متهم به مادگرایی شد و این باعث شد تا آتنی‌ها کنترل اتحاد هلنی را به‌دست بگیرند[].
پس از انقلاب فرانسه لوئی شانزدهم نه به گناه استبداد بلکه به جرم خیانت به کشور و همدستی با خارجیان اعدام شد. در زمان جنگ جهانی دوم در کشورهای اشغال‌شده توسط آلمان موارد بسیاری از همدستی با دشمن رخ داد.
[↑] در قانون اساسی افغانستان
قانون جرایم افغانستان علیه امنیت داخلی و خارجی، خیانت به وطن را خیانت ملی قلمداد کرده و گفته است: اعمال عمدی تبعه جمهوری اسلامی افغانستان علیه حق حاکمیت مردمی، صیانت، تمامیت ارضی، استقلال و امنیت ملی و قابلیت دفاعی کشور می‌باشد که عبارت است از: پیوستن به‌دشمن، فعالیت مسلحانه علیه حاکمیت مردمی، جاسوسی، تسلیمی نیروها، واگذاری سلاح، تخنیک محاربوی، استحکامات و سایر وسایل پیشبرد جنگ، در اختیار گذاشتن معلومات حاوی اسرار دولتی و نظامی به کشورها یا سازمان‌ها و یا گروه‌های ضد دولتی، تشریک مساعی و همکاری با کشورهای خارجی یا سازمان‌ها یا گروه‌های ضد دولتی در اجرای فعالیت خصمانه‌شان علیه جمهوری اسلامی افغانستان توطئه به‌منظور کسب قدرت دولتی، مرتکب جرم خیانت به وطن به جزای حبس دوام یا اعدام و مصادره دارایی محکوم می‌گردد.[*]
همچنین در قانون اساسی افغانستان آمده است: «اگر انتخابات به‌تعویق انداخته شود، و رئیس جمهور به‌کار خود ادامه دهد، این به‌معنی کسب قدرت از طریق غیرقانونی تلقی شده، مطابق به مادهٔ دوم قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، خیانت ملی به حساب می‌آید.»[*]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
