فهرست مندرجاتافغانستان
(جهموری دموکراتیک افغانستان)
[احزاب سیاسی افغانستان] [حزب دموکراتیک خلق افغانستان]
آنچه در زیر آمده از رسالۀ «احزاب سیاسی جهان» (معلومات عمومی) است که در ۱۹٨٢ میلادی، توسط مؤسسۀ نشراتی آژانس مطبوعاتی «نووستی» مسکو، به‌زبان فارسی دری به‌چاپ رسیده است. در پیشگفتار این رساله آمده: «سیمای جهان امروزی پیچیده و متضاد است مؤسسۀ نشرانی ما امیدوار است که این کتاب به خوانندگان افغانی در آشنایی بیشتر با سیمای دنیای امروزی و در فهم بهتر حیات مغلق سیاسی دول خارجی معاونت نماید.
معلومات راجع به احزاب سیاسی در داخل قاره‌های معین به ترتیب الفبای اسامی کشورها گنجانیده شده است.
مواد مربوط به حزب دموکراتیک خلق افغانستان به‌طور خیلی مختصر درج یافته است، زیرا خوانندگان افغانی راجع به جزییات مربوط به این حزب بهتر از دیگران معلومات دارند.»[۱]
[↑] حزب دموکراتیک خلق افغانستان
حزب دموکراتیک خلق افغانستان، پیشاهنگ رزمندۀ طبقۀ کارگر و تمام زحمتکشان کشور می‌باشد. این حزب در ماه جنوری سال ۱۹٦۵، در شرایط دشوار ترور توده‌ای رژیم شاهی[٢] تأسیس یافت. در این حزب نمایندگان[٣] مترقی روشنفکران، افسران اردو، کارمندان دستگاه دولتی، محصلین و عده‌ای از کارگران متحد گردیدند. نخستین کنگرۀ مؤسس این حزب که به‌روز اول جنوری ۱۹٦۵ در کابل به‌صورت غیر علنی دایر شد، مشی عمومی حزب را مبنی بر ایجاد جامعۀ فارغ از ظلم و ستم و استثمار فرد از فرد در افغانستان اعلان نمود. نورمحمد تره‌کی به‌حیث منشی اول کمیتۀ مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان و ببرک کارمل به‌عنوان معاون وی و منشی کمیتۀ مرکزی انتخاب گردیدند.
در ماه اپریل ۱۹٦٦، ارگان کمیتۀ مرکزی این حزب یعنی جریدۀ «خلق» به نشرات خود آغاز نمود و مرام حزب در آن منتشر گردید. در آن زمان، میان اعضای حزب و مخصوصاً میان اعضای هیئت رهبری آن روی یک‌عده مسایل تکنیکی اختلافاتی بروز نمود. در خزان ۱۹٦٦، ببرک کارمل و یک‌تعداد دیگر از اعضای کمیتۀ مرکزی از عضویت آن خارج گردیده گروه پرچم را تشکیل دادند و این گروه به‌نام حزب دموکراتیک خلق افغانستان، مشی مستقلانۀ سیاسی را دنبال نمود. هر دو گروه شناسایی اهداف و وظایف مبارزه را که توسط کنگرۀ اول اعلان شده بود و هکذا شناسایی مرامنامه و اساسنامۀ حزب دموکراتیک خلق افغانستان را ابراز می‌داشتند. لیکن در فعالیت عملی، دو گروه خلق و پرچم تا سال ۱۹٧٧، از هم جدا هر یکی دارای مقامات رهبری‌کنندۀ جداگانه‌ای بودند.
در ماه‌های اول تأسیس دولت جمهوری نمایندگان هر دو گروه به مقامات مهم دولتی منصوب شدند. ولی در فبروری و مارچ سال ۱۹٧۴ محمدداوود رئیس دولت به تعقیبات علیه نیروهای مترقی کشور دست زد. وزیرانی که هر دو گروه به‌وسیله‌شان در اردو و دستگاه دولتی فعالیت می‌نمودند، از وظیفه‌شان برطرف گردیدند. به[۴] اعضای گروه‌های خلق و پرچم اجازه داده نمی‌شد به فعالیت‌های سیاسی بپردازند.
جلسۀ اعضای دفتر سیاسی حزب دموکراتیک خلق افغانستان، پیش از کودتای هفتم ثور، اول جنوری ۱۹٧۵
در این شرایط رهبران هر دو گروه حزب دموکراتیک خلق افغانستان جهت اتحاد مجدد صرف مساعی نمودند. در اواسط سال ۱۹٧٧، طی جلسۀ مشترک مقامات رهبری‌کنندۀ پرچم و خلق ارگان‌های رهبری حزب دموکراتیک خلق افغانستان تشکیل شدند. نورمحمد تره‌کی به‌صفت منشی عمومی کمیتۀ مرکزی حزب واحد دموکراتیک خلق افغانستان اتنخاب گردید. ببرک کارمل و دو نفر دیگر (یکی از گروه پرچم و دیگری از گروه خلق) به‌حیث منشی‌های کمیتۀ مرکزی برگزیده شدند.
در ٢٧ اپریل سال ۱۹٧٨، تحت رهبری حزب دموکراتیک خلق افغانستان انقلاب ملی دموکراتیک به‌وقوع پیوست که در اثر آن رژیم استبدادی محمدداوود سرنگون گردیده، قدرت دولتی کشور به‌دست زحمتکشان انتقال یافت.
به رهبری ح. د. خ. ا. تعمیل اصلاحات ارضی به‌نفع دهقانان و به اشتراک آنان آغاز یافت. امحای کلیۀ انواع ظلم و استثمار، دموکراتیزه ساختن حیات اجتماعی، محو ستم ملی و تبعیض اقلیت‌های ملی در کشور شروع شد. تساوی حقوق زنان با مردان اعلان گردیده است، سکتور دولتی در اقتصاد استحکام می‌یابد، سطح زندگی زحمتکشان بالا برده می‌شود، بی‌سوادی و بیکاری ریشه‌کن می‌گردد، کنترول بر قیم به‌عمل آورده می‌شود، نفوذ امپریالیسم و استعمار جدید در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و ایدیالوژی رفع می‌گردد.
جمهوری دموکراتیک افغانستان در عرصۀ سیاست خارجی پیشبرد سیاست صلح‌آمیز عدم انسلاک، بی‌طرفی مثبت و فعال، مبارزه برای خلع سلاح عام و تام، تعمیق دیتانت بین‌المللی، حمایت از جنبش‌های آزادیبخش ملی و تحکیم مناسبات دوستی، حسن همجواری[۵] و همکاری با تمام همسایگان افغانستان را هدف خود اعلان کرده است.
در برنامِۀ حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان انجام تدابیر به‌نفع دهقانان زحمتکش مقام ارزنده‌ای دارد. در نتیجۀ تطبیق فرمان شمارۀ شش شورای انقلابی صادرۀ جولای ۱۹٧٨، بار سنگین قرضداری یازده میلیون دهقانان از سودخواران تخفیف یافته است.
در عرصۀ سیاسی و اجتماعی کارهای بزرگی از طرف حزب و حکومت جمهوری دموکراتیک افغانستان به‌عمل آورده شده است. تحت رهبری حزب سازمان‌های اجتماعی زحمتکشان مانند سازمان‌های جوانان، زنان، اتحادیه‌های صنفی و غیره تشکیل گردیده به دستیاران وفادار حزب در انجام وظایف انقلابی مبدل شده‌اند. در جون سال ۱۹٨۱، بنا به ابتکار حزب دموکراتیک خلق افغانستان، جبهۀ ملی پدروطن تأسیس یافته است. این جبهه که یک سیستم مؤثر و محترم سازمان‌های سیاسی و توده‌ای می‌باشد، موظف است انرژی، شور و شوق و مساعی کلیه زحمتکشان کشور را در کار مشترک به‌منظور ایجاد یک افغانستان جدید و شکوفان انسجام و متحد سازد. نمایندگان کارگران، دهقانان، روشنفکران، روحانیون، قبایل، بورژوازی ملی و سازمان‌های سیاسی و اجتماعی در جبهۀ ملی پدروطن شامل شده‌اند.
پیروزی انقلاب ملی و دموکراتیک که به‌روز ٢٧ اپریل ۱۹٧٨، به‌وقوع پیوست به تعمیق اختلافات در داخل حزب انجامید. منازعات میان رهبران حزب دموکراتیک خلق افغانستان در خزان ۱۹٧٨، طوری پایان یافت که زعمای گروه پرچم به‌ریاست ببرک کارمل به‌صفت سفرا به ممالک خارجی اعزام شدند و اعضای این گروه مورد تعقیبات قرار گرفتند. تمایل حفیظ‌الله امین به کسب قدرت مطلق شخصی و فعالیت‌های انشعاب‌طلبانۀ او[٦] باعث شد قدرت حزبی و دولتی در دست موصوف متمرکز گردیده و نورمحمد تره‌کی توسط وی از کلیه وظایف حزبی و دولتی برطرف و متعاقباً به قتل رسانیده شود. صدها نفر اعضای حزب دموکراتیک خلق افغانستان بدون محاکمه محبوس گردیدند و صدها نفر دیگر هم به قتل رسیدند. امین اقارب خود و آن کسانی را که به او شخصاً وفادار بودند به مقامات کلیدی در حزب و دولت تعیین نمود.
پس از پیروزی نیروهای وطن‌پرست به‌ریاست ببرک کارمل به‌تاریخ ٢٧ دسمبر ۱۹٧۹ و انتخاب وی به‌حیث منشی عمومی کمیتۀ مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان اقدامات جدی به‌منظور رفع انشعاب در داخل حزب، احیای این حزب روی اصول مرکزیت دموکراتیک و تبدیل آن به نیروی پیشاهنگ جامعۀ افغانستان اتخاذ شد. حزب دموکراتیک خلق افغانستان به مرحلۀ جدید تکامل خویش گام نهاد. مهم‌ترین وظیفۀ این مرحله عبارت از اعادۀ وحدت صفوف حزب بود. کلمات خلق و پرچم از جملۀ کلمات حزبی برداشته شد. انقلابیونی که از هر دو گروه نمایندگی می‌کردند، در کمیتۀ مرکزی جدید و بیروی سیاسی آن شامل گردیند. اشخاص جدید که به امر انقلاب ثور وفادار می‌باشند به‌عضویت حزب جذب می‌شوند. سازمان‌های حزبی اوضاع کشور را به توده‌ها تشریح می‌نمایند و آنان را به‌طرف خود جلب می‌کنند.
اساسنامۀ جدید حزب دموکراتیک خلق افغانستان که در ماه اپریل ۱۹٨٠، طی دومین پلینوم کمیتۀ مرکزی آن حزب به‌تصویب رسید، وحدت و یکپارچگی حزب را از پایین تا بالا از نظر سازمانی تثبیت نموده معیارهای حیات حزبی را دقیقانه تعیین کرد.
حزب دموکراتیک خلق افغانستان، حزب طراز نوین می‌باشد که فعالیت خود را روی اصول تیوری علمی[٧]، انقلابی، رهبری دسته‌جمعی، مرکزیت دموکراتیک، اعتماد رفیقانه و متانت انقلابی سازمان می‌بخشد. حزب معتقد است که عمده‌ترین وظیفۀ تاریخی آن عبارت از رسانیدن انقلاب ملی و دموکراتیک، ضدفیودالی و ضدامپریالیستی به پیروزی نهایی می‌باشد (روزنامۀ پراودا، تاریخی ٢٣ اپریل ۱۹٨۱)
منشی عمومی کمیتۀ مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان ببرک کارمل می‌باشد که در عین حال وظیفۀ ریاست شورای انقلابی را نیز به‌عهده دارد.[٨]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی بازنویسی شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- پیشگفتار کتاب احزاب سیاسی جهان (معلومات عمومی)، صص ٢٨-٢۹
[٢]- اصطلاحی من‌درآوردی «ترور توده‌ای رژیم شاهی» را در افغانستان هیچ سندی مستقل گواهی نمی‌کند، فقط از سر تبلیغات است. اما، برعکس، در زمان حاکمیت حزب نام‌نهاد دمکرتیک خلق افغانستان، حدود دو میلیون انسان کشته شد که می‌توان آن‌را «ترور توده‌ای رژیم خلقی» نامید.
[٣]- احزاب سیاسی جهان (معلومات عمومی)، ص ٨۱
[۴]- همان‌جا، ص ٨٢
[۵]- همان‌جا، ص ٨٣
[٦]- همان‌جا، ص ٨۴
[٧]- همان‌جا، ص ٨۵
[٨]- همان‌جا، ص ٨٦
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ احزاب سیاسی جهان (معلومات عمومی)، مسکو: مؤسسۀ نشراتی آژانس مطبوعاتی «نووستی»، چاپ ۱۹٨٢ (این رساله قبل از ٢٢ جنوری سال ۱۹٨٢ تحریر شده است).
