- نقش و کارکرد پروستات
- ترشحات پروستات
- غده پروستات در زنان
- بیماری‌های پروستات
- پیشگیری و درمان
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[...] [...]
پروستات (به انگلیسی: Prostate) عضوی از دستگاه تناسلی مردانه است و به اندازه یک گردوی کوچک، در ابتدا مجرای ادراری در لگن قرار دارد. غده پروستات در موقع انزال منقبض میشود و ماده شیری رنگ قلیایی به منی اضافه میکند. حالت ژلاتینی منی به‌دلیل همین ماده است.
غدۀ پروستات در سراسر دوران کودکی نسبتاً کوچک باقی می‌ماند و در سن بلوغ تحت تأثیر تستوسترون شروع به رشد می‌کنند. این غده در حدود سن ۲۰ سالگی به یک اندازۀ تقریباً ثابت می‌رسد و تا سن حدود ۴۰ تا ۵۰ سالگی به همین اندازه باقی می‌ماند.[۱]
[↑] نقش و کارکرد پروستات
غدهٔ پروستات یک مایع شیری رقیق ترشح میکند که محتوی کلسیم، یون سیترات، یون فسفات، نوعی آنزیم لخته کننده و یک پروفیبرینولیزین است. کپسول غدهٔ پروستات در جریان تخلیهٔ منی همزمان با انقباضات مجرای دفران منقبض میشود، به‌طوری که مایع شیری و رقیق غدهٔ پروستات حجم منی را زیادتر میکند. ماهیت مختصر قلیایی مایع پروستاتی ممکن است برای بارورسازی موفق تخمک کاملاً مهم باشد، زیرا مایع مجرای دفران به‌علت وجود اسید سیتریک و محصولات نهایی متابولیسم اسپرم نسبتاً اسیدی است و در نتیجه به مهار باروری اسپرم کمک میکند. ترشحات واژن زن هم اسیدی هستند (با PH معادل ۳٫۵ تا ۴٫۰). تا زمانی که PH مایعات اطراف تا حدود ۶ الی ۶٫۵ بالا نرود، اسپرم به اندازهٔ مطلوب تحرک نمی‌یابد. در نتیجه احتمال آن است که مایع مختصر قلیایی پروستاتی طی انزال به خنثی‌سازی اسیدیتهٔ این مایعات دیگر کمک کند و بدین ترتیب تحرک و باروری اسپرم را افزایش دهد.[٢]
در هنگام انزال عضلات جدار کیسههای منی و پروستات منقبض شده تا اسپرمی که درون بیضه‌ها تولید شده و پس از گذر از مجاری پیچ‌درپیچ روی بیضه بالغ شده، سپس از طریق دو مجرای کوچک عضلانی به‌نام «وازدفرانس» پس از پیچیدن به دور مثانه به کیسههای منی می‌رسد را بیرون بریزد.
پروستات پروتئین مخصوصی به‌نام آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یا پی‌اس‌آ (PSA) را تولید میکند که وارد مایع انزالی میشود و در زمان مناسب به حفظ حالت مایع منی کمک میکند و جلوی لخته شدن منی را می‌گیرد. منی اندکی پس از وارد شدن به مهبل، لخته میشود به ماده‌ای ژل مانند تبدیل میشود و گردن رحم می‌چسبد. ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از لخته شدن منی، آنزیم PSA این لخته را حل میکند و اسپرم‌ها آزادانه می‌توانند درون رحم شنا کنند.
پروستات جدا از نقشی که در تولید مثل دارد، در ادرار مردان هم نقش مهمی ایفا میکند. پروستات مجرای پیشابراه را در فاصله مثانه تا آلت تناسلی در بر گرفته است. منقبض شدن عضلات پروستات باعث آهسته شدن جریان ادرار میشود.[٣]
پروستات پیشابراه را در فاصله مثانه تا آلت تناسلی احاطه میکند. انقباض رشته‌‌های عضلانی در پروستات می‌تواند جریان ادرار را آهسته کند. اگر پروستات متورم یا بزرگ شود، مثلاً در بزرگی خوش‌خیم پروستات، به مشکلات ادراری منجر میشود.[۴]
[↑] ترشحات پروستات
پروستات در تقسیم‌بندی غدد بدن به درون‌ریز و برونریز، به‌دلیل این‌که مواد ترشحی آن از راه مجاری به بیرون از بدن می‌ریزد، جز غدد برونریز محسوب میشود[۵].
در واقع، پروستات از هزاران غده کوچک تولیدکننده‌ی مایع تشکیل شده است[٦]. مایع تولیدشده به‌وسیله پروستات به‌همراه اسپرم در کیسههای منی ذخیره میشود. مایع ترشح‌شده به‌وسیله پروستات یک سوم مایع منی را تشکیل میدهد. این مایع در آمیزش کار حمل و تغذیه اسپرم را به‌عهده دارد. حالت قلیایی این مایع، اسپرم را در محیط اسیدی واژن حفاظت میکند[٧].
از مواد تشکیل‌دهنده‌ی ترشحات پروستات می‌توان به کلسیم، روی، ویتامین ث (اسید سیتریک)، اسید فسفاتاز، آلبومین و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) اشاره کرد.
[↑] غده پروستات در زنان
در اندام جنسی همه‌ی زن‌ها غده‌ای به‌نام پروستات و به‌اندازه تقریبی یک انگشت شست وجود دارد. این غده دور تا دور مجاری خروجی مثانه آن‌ها را احاطه کرده است. همانند غدۀ پروستات در مردان، این غده نیز در زنان از آغاز بلوغ شروع به تولید مایع میکند.
غده پروستات در زنان با رنگ قرمز مشخص شده است.
در غده‌ی پروستات زنان، منطقه‌ای حساس وجود دارد که اصطلاحاً به آن نقطه G گفته میشود. این نقطه در جایی در امتداد طول مثانه قرار گرفته است. زمانی‌که غده‌ی پروستات تحریک میشود، بسیاری از زن‌ها نوعی متفاوت از انزال (انزال واژینال) را که با انزال و لذت جنسی از طریق تحریک کلیتوریس یا چوچوله متفاوت است، تجربه می‌کنند. برخی از زن‌ها در جریان رابطه و تحریک جنسی قبل از اورگاسم و یا حتی بدون تحریک ناحیه‌ی G به‌حالتی مانند انزال می‌رسند. اطراف غده‌ی پروستات توسط بافتی ماهیچه‌ای احاطه شده است. این بافت ماهیچه‌ای، بالقوه این قابلیت را دارد که در هنگام اورگاسم منقبض شده و محتویات خودش را بیرون بریزد.
منظور از انزال همان مایعی است که در حین فعالیت جنسی از مجاری مثانه زنان خارج می‌گردد. وقتی این مایع در مقادیر کم ترشح شود بیشتر به‌صورت مایع مخاطی روشن، شیری و یا زرد رنگ است. البته هر چه بر حجم خروجی آن افزوده شود، شفافیت رنگ آن نیز بیشتر میشود. هر چند در حجم کم ممکن است بویی خوش داشته باشد، اما، هر چه بر حجم آن افزوده گردد، رنگش شفاف‌تر و بوی آن نیز کمتر قابل درک خواهد بود.
با توجه به این‌که در همه‌ی زن‌ها غده‌ی پروستات وجود دارد، به‌نظر می‌رسد در همه‌ی آن‌ها نیز مایع انزال تولید میشود، هر چند ممکن است خودشان هم از این امر آگاه نباشند. این مایع ممکن است در حجمی بسیار کم تولید و بدون آن‌که زن از ترشح آن مطلع شود، به‌صورت مخلوط با سایر مایعات خروجی بدن او در حین فعالیت جنسی خارج شود.[٨]
[↑] بیماری‌های پروستات
سه‌گونه بیماری، غده‌ی پروستات را مبتلا میکند: دو نوع آن‌ها خوش خیم است و غالباً زندگی فرد را به مخاطره نمی‌اندازند و یک نوع آن بدخیم است. بیماری‌های پروستات ممکن با هم اشتباه شوند، چون بسیاری از نشانه‌های آن‌ها مانند هم است. این سه بیماری عبارتند از:
-
۱- پروستاتیت (التهاب پروستات) که بیشتر به‌وسیله یک عفونت میکروبی ایجاد میشود.
٢- هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا بزرگی خوش‌خیم پروستات که بزرگی غیرسرطانی غده پروستات و یکی از شایع‌ترین اشکال بیماری پروستات است که تقریباً در نیمی از مردان بالای پنجاه سال دیده میشود.
٣- سرطان پروستات یک بیماری بالقوه شدید است، زیرا بدخیم می‌باشد.
نشانه‌های بیماری با نشانه‌های انسدادی معمولاً زودتر خودشان را نشان می‌دهند و عبارتند از: تکرر ادرار، احتباس ادرار، کاهش قطر و فشار جریان ادرار و قطره قطره‌شدن انتهای ادرار. در واقع این علایم ناشی از تورم پروستات اند. در معاینۀ بالینی تورم پروستات با TR قابل بررسی است. سونوگرافی به شناسایی بیماری کمک میکند.
درمان این مشکل به‌نوع بیماری، عامل و شدت آن بستگی دارد. به‌هر حال در مراحل اولیه درمان دارویی و در مراحل بالاتر با جراحی با لیزر و مراحل پیشرفتهٔ جراحی باید جلوی بیماری را گرفت.
ورم یا التهاب پروستات که پروستاتیت نامیده میشود اغلب ناشی از علل عفونی است. علت بروز این بیماری را می‌توان در نزدیکی با زنان مختلف و هم‌چنین جلوگیری از خروج منی هنگام انزال اشاره کرد.
درمان پروستاتیت به عامل ایجادکننده بستگی دارد و مثلاً در درمان پروستاتیت کلامیدیایی می‌توان از تتراسایکلین‌ها بهره گرفت.
سرطان پروستات اغلب بدخیم بوده در سنین بالا مشاهده میشود با علایم انسداد ادراری و... که سطح خونی آنزیم PSA نیز بالا می‌رود. این بیماری معمولاً به دنبال هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات و با افزایش سن رخ میدهد.
جراحی و در صورت متاستاز شیمی درمانی، هورمون درمانی و رادیوتراپی از روش‌های درمان این بیماری‌اند.[۹]
[↑] پیشگیری و درمان
رعایت نکات زیر از سوی صاحب‌نظران، به‌منظور کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های پروستات، مورد تأکید قرار گرفته‌اند:
ترک دخانیات و کاهش مصرف مشروبات الکلی: بر پایه‌ی تحقیقات دانشگاه کالیفرنیا افرادی که مشروب‌خوار سنگین هستند ٢ برابر بیش از افرادی که مشروب‌خوار معمولی هستند، درگیر سرطان پروستات می‌شوند.
اتخاد برنامه‌ی ویژه غذایی: رژیم غذایی پُرچربی خطر سرطان پروستات را افزایش میدهد. بر پایه گزارشی که در مجله تغذیه، مبنی بر تأثیر رژیم غذایی در پیشگیری از مشکلات پروستات آورده شده است، رعایت رژیم غذایی حاوی مواد کم‌چربی و مملو از سبزیجات و میوه، پرهیز از گوشت قرمز و مواد پُر کالری، استفاده از گل کلم و براکلی، چای سبز، سویا، ویتامین ای و دی، و به‌حد اقل رسانیدن مصرف لبنی و کلسیم اضافی، می‌تواند نقشی به‌سزا در کاهش احتمال ابتلا به مشکلات پروستات داشته باشند. گفته شده است که مصرف ماهی نیز به‌علت دارا بودن امگا ٣ احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش میدهد.
تخم کدو که غنی از نظر زینک می‌باشد، مصرف روزانه ٣-٢ قاشق از آن قویاً توصیه گردیده است. مصرف زیاد گوجه فرنگی همواره در راه حفظ سلامتی پروستات توصیه گردیده است. گوجه فرنگی از آن‌جایی که حاوی لایکوپین می‌باشد خصوصاً در فرم پخته‌شده آن، سس گوجه فرنگی و یا کنسرو تأثیری بس مهم در پیشگیری از سرطان پروستات دارا می‌باشد.
تحقیقات نشان داده‌اند گردو سرعت رشد تومورهای سرطانی پروستات را در موش‌های آزمایشگاهی کاهش میدهد. مصرف گردو هم‌سرعت پیشرفت سرطان پروستات را در موش‌ها کُند میکند و هم تأثیرات مفیدی روی ژن‌های چندگانه مرتبط با کنترل رشد و متابولیسم تومور دارد. این پژوهش نشان میدهد که وقتی موش‌های مبتلا به تومورهای سرطانی پروستات مقادیری گردو مصرف می‌کنند که مصرف آن برای مردها نیز به آسانی و بدون مشکل امکان‌پذیر است، رشد تومور در آن‌ها کنترل میشود
افزایش دفعات برقراری رابطه جنسی: رابطه جنسی و انزال مكرر می‌تواند از انباشته شدن عوامل سرطان‌زا در درون غده‌ی پروستات جلوگيری به‌عمل آورد. البته ثابت گرديده داشتن رابطه جنسی با چندين شريك جنسی متفاوت می‌تواند سرطان پروستات را در مردان تا ۴٠ درصد افزايش دهد. (به‌خاطر افزايش ريسك ابتلا به بيماری‌های منتقله جنسی)
کاهش تماس با مواد شيميايی سرطان‌زا در محيط: مانند لاستیک، کود، بافتنی‌ها و نیز کادميم، که در تهيه برخی آلياژها و باطری کاربرد دارد که می‌تواند عامل مستعدکننده و پيشتاز در ايجاد سرطان پروستات باشند و بالاخره انجام مداوم تمرینات ورزشی[۱٠].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدی خراسانی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: پروستات؛ آنچه هر مردی باید بداند، از: بخش دانش و فن بی بی سی
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- گایتون، آرتور، فیزیولوژی پزشکی (فیزیولوژی گایتون)، ص ؟
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]- به‌طور خاص پروستات یک غده‌ی برونریز است. از این لحاظ به آن به یک غده برونریز می‌‌گویند که مواد ترشحی آن، از راه مجراهایی به بیرون از بدن می‌ریزند. غده‌های عرقی نمونه دیگری از غدد برونریز هستند.
[٦]- مایعی که پروستات تولید میکند، یک سوم مایع منی را تشکیل میدهد. مایع منی اسپرم را حمل و تغذیه میکند. این مایع تولیدشده به همراه اسپرم در کیسههای منی ذخیره میشود.
[٧]- کیسههای منی (وزیکول سمینال) در میان راست‌روده و مثانه، و چسبیده به مثانه قرار دارند و به مجاری انزالی باز می‌شوند.ترشحات کیسه منی غنی از فروکتوز (یک قند به‌عنوان منبع انرژی اسپرم)، پروستاگلاندین‌ها (شکلی از اسیدهای چرب) و پروتئین‌ها هستند که باعث می‌شوند مایع منی در واژن زن منعقد شود.ترشحات پروستات غنی از کلسیم، روی، ویتامین C، اسید فسفاتاز، آلبومین و آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) هستند.ترشحات پروستات دارای بالاترین غلظت ویتامین C نسبت به‌هر بافت دیگری در بدن انسان است. دانشمندان دقیقاً نمی‌دانند که چرا این‌گونه است، ولی تصور می‌کنند شاید این غلظت بالا، نقشی در تولید مثل داشته باشد.روی نیز در غلظت‌های بالا در ترشحات پروستات یافت میشود. روی یک ماده ضدعفونی‌کننده است و دانشمندان معتقدند در مقابله با پروستاتیت (التهاب پروستات) باکتریایی نقش دارد.[٨]-
[۹]-
[۱٠]- مریم محبی، سبیل بگذارید و از پروستات خود مراقبت کنید!، وب‌سایت شخصی مریم محبی
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ گایتون، آرتور، فیزیولوژی پزشکی (فیزیولوژی گایتون)، تهران: انتشارات چهر، ۱٣٦٦
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
