فهرست مندرجاتموضع اخیر گلبدین حکمتیار
تغییر استراتژیک یا موقت؟
- موضع اخیر گلبدین حکمتیار
- بیش از همه به نفع انتخابات
- سیاستمدار یا مبارز؟
- قطب‌الدین هلال، خان محمد یا هیج‌کس
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار در یک موضعگیری بی‌سابقه، از اعضا و هواداران این حزب خواسته است که در انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی ۱۳۹۳ شرکت کنند.
غیرت بهیر، سخنگوی این حزب در تماسی تلفنی با بی‌بی‌سی گفت: «به همه منسوبین و متعهدین حزب اسلامی هدایت (دستور) داده شده که در انتخابات آینده نقش بارزی داشته باشند.»
پیش از این حزب اسلامی تأکید داشت که با حضور نیروهای بین‌المللی در کشور، امکان برگزاری انتخابات شفاف و عادلانه وجود ندارد و به‌همین دلیل انتخابات قبلی را «نمایشی» توصیف می‌کرد.
شبه‌نظامیان تحت فرمان گلبدین حکمتیار از آغاز حضور نیروهای بین‌المللی در افغانستان با این نیروها و نیروهای دولت افغانستان در جنگ بوده اند. این حزب پس از گروه طالبان، دومین گروه عمده شورشی است.
براساس نامه‌ای که در آن دستور به اعضای حزب اسلامی اعلام شده، گلبدین حکمتیار گفته است: «کارت رای بگیرید و در انتخابات شوراهای ولایتی شرکت کنید. نامزدهایی را انتخاب کنید که یا منسوب به حزب اسلامی باشند یا در مورد حزب نظر مثبت داشته باشند و از پیروزی نامزدهای بد جلوگیری کنید.»
غیرت بهیر ضمن تاکید بر این که این حزب اصولا به انتخابات آزاد، شفاف و عادلانه باور دارد، گفت که «امید ما این است که انتخابات آینده شفاف، آزاد و عادلانه باشد.»
قطب‌الدین هلال، معاون پیشین حکمتیار یکی از نامزدهای ریاست جمهوری است اما او تاکید دارد که یک نامزد مستقل است و از سوی حزب اسلامی نامزد نشده است. با حضور او در انتخابات این گمانه تقویت شد که حزب اسلامی وارد روند سیاسی می‌شود.
اما آقای بهیر گفت که هنوز حزبش تصمیم نگرفته که در انتخابات ریاست جمهوری از کدام نامزد حمایت کند. او تاکید کرد: «شما منتظر فیصله (تصمیم) نهایی اسلامی افغانستان باشید.»
گلبدین حکمتیار نامش در فهرست «تروریستان جهانی» وزارت خارجه آمریکا قرار دارد و گمان می‌رود که در مناطق قبایلی پاکستان مخفی باشد. جنگجویان او بیشتر در مناطق شرقی و شمال شرقی افغانستان فعال هستند.
جنگجویان وابسته به این حزب در جنگ‌های میان گروهی در اوایل دهه هفتاد خورشیدی هم نقش عمده داشتند.
در حال حاضر چند شاخه حزب اسلامی با دست کشیدن از فعالیت‌های مسلحانه، رسما به دولت پیوسته و مقام‌های بالایی را در دولت حامد کرزی در اختیار دارد. همچنین درگذشته نمایندگانی از سوی حزب اسلامی برای گفت‌وگو به کابل سفر کرده اند.
حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان بارها از گروه‌های شورشی خواسته که از فعالیت‌های مسلحانه دست بکشند، به روند سیاسی بپیوندند و از این طریق در انتخابات سهم بگیرند[۱].
آنچه در زیر آمده است، تحلیل سیاسی است از آقای داوود ناجی، خبرنگار بی بی سی. به نظر او، «شاید رهبر حزب اسلامی به این نتیجه رسیده است که با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، توجیه مبارزات مسلحانه علیه دولت دشوارتر خواهد شد و اگر هم چنین مبارزه‌ای ادامه یابد، خط مقدم آن در اختیار طالبان است. نه آقای حکمتیار و حزبش. بعید نیست حزب اسلامی به این نتیجه رسیده باشد که این حزب پس از خروج نیروهای خارجی در میدان مبارزات سیاسی مسالمت آمیز بخت بیشتری دارد و برای ورود به مرحله جدید بهترین زمان، انتخابات آینده است.»[٢]
[↑] موضع اخیر گلبدین حکمتیار
گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی و از رهبران شورشی مخالف دولت، به هوادارن و اعضای حزبش دستور داده که در انتخابات سال آینده شرکت کنند. هدف از شرکت را نیز به‌وضوح بیان کرده است، درگام نخست تسخیر شوراهای ولایتی.
حکمتیار با انتشار نامه‌ای خطاب به هواداران و اعضای حزبش گفته است: «کارت رای بگیرید و در انتخابات شوراهای ولایتی شرکت کنید. نامزدهایی را انتخاب کنید که یا منسوب به حزب اسلامی باشند یا در مورد حزب نظر مثبت داشته باشند و از پیروزی نامزدهای بد جلوگیری کنید.»
با توجه به این‌که طالبان انتخابات را تحریم کرده‌اند و حزب مقتدر دیگری در جنوب افغانستان حضور ندارد، میدان برای طرفداران آقای حکمتیار حد اقل در جنوب افغانستان خالی است. ظاهرا به‌نظر می‌رسد رهبری حزب اسلامی به درک ملموس‌تری از وضعیت دست یافته‌اند.
غیرت بهیر سخنگوی این حزب در مصاحبه‌اش با بی‌بی‌سی به‌طور ضمنی گفته است که این حزب در آینده موضع خود در قبال نامزدان ریاست جمهوری را نیز روشن خواهد کرد اما تاکید آقای حکمتیار به شوراهای ولایتی، به‌نحوی نشاندهنده رویکرد متفاوت این حزب نسبت به مسایل سیاسی و وضعیت کنونی افغانستان است.
موضعگیری دور از انتظار آقای حکمتیار در قبال انتخابات را می‌توان جدی‌ترین خبری خواند که تاکنون در ارتباط با انتخابات آینده افغانستان، شنیده شده است.
حکمتیار همه چهار انتخابات گذشته را تحریم کرد و در مورد انتخابات آینده نیز پیش از این گفته بود، شفاف نیست و خیمه شب بازی است و خاک به‌چشم مردم زدن است.
[↑] بیش از همه به نفع انتخابات
بدون شک موضع تازه آقای حکمتیار، تاثیر جدی بر انتخابات آینده خواهد گذاشت. بارزترین تأثیرش این است که دست کم می‌توان به بهبود امنیت انتخابات امیدوارتر بود.
وقتی جنگجویان حزب اسلامی از انتخابات حمایت کنند، شکی نیست که حوزه‌های انتخاباتی بیشری در جنوب و جنوب شرق گشایش خواهد یافت و مشروعیت انتخابات به لحاظ میزان مشارکت مردم، بیشتر تامین خواهد شد.
بنا براین آنچه که در حال حاضر می‌توان گفت این است که رویکرد آقای حکمتیار اگر واقعا همینگونه ادامه یابد، بیشتر از هر چیزی دیگری به نفع انتخابات آینده افغانستان است.
موضع آقای حکمتیار، طیفی از طالبان را که در سال‌های اخیر نشان داده اند که گرایش به رویکرد سیاسی با اهداف ایدئولوژیک دارند، نیز فعال‌تر خواهد کرد تا برای تغییر موضع رهبری طالبان در قبال انتخابات و در کل تغییر رویکرد طالبان نسبت به مسایل سیاسی افغانستان، تلاش کنند.
حکمتیار، در سیاست افغانستان، چرخش‌های ناگهانی زیادی را به‌نام خود ثبت کرده است. از روزی که به اتهام کشتن دانشجویی به ضرب چاقو در یک تظاهرات، از دانشگاه کابل فرار کرد، تا کنون، همیشه در مخالفت با رژیم‌های سیاسی به سر برده است.
او مخالف جمهوری محمدداوود خان بود، علیه دولت به رهبری حزب دموکراتیک خلق سال‌ها جنگید، با دولت مجاهدین به رهبری برهان‌الدین ربانی جنگید، از طالبان فرار کرد و بعد از سقوط طالبان موازی با آن‌ها، علیه دولت و متحدان بین‌المللی آن مبارزه مسلحانه کرد.
در حال حاضر نیز اسم او و حزب تحت رهبری‌اش، در فهرست سیاه شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
[↑] سیاستمدار یا مبارز؟
برای آن‌هایی که سیاست را طریقه مشروع کسب قدرت می‌شناسند، آقای حکمتیار، نمونه بارز سیاستمدار شکست خورده است اما برای کسانی که سیاست را مبارزه برای تحقق اهداف ایدئولوژیک خود می‌دانند، حکمتیار یک مبارز برجسته و متعهد است.
اما در مورد این‌که «حزب اسلامی» حزب منسجمی است و بسیار سازمان یافته عمل می‌کند، تفاوت نظرها به این شدت نیست.
اکثر آگاهان سیاسی در افغانستان قبول دارند که حزب اسلامی، در حال حاضر در رده‌های مختلف قدرت حضور دارند، در مجلس نمایندگان نفوذ دارند، در صف مخالف مسلح هست و در میان اپوزیسیون سیاسی دولت نیز حضور ملموسی دارد.
آگاهان سیاسی به‌طور جدی نمی‌پذیرند که شاخه‌های مختلف حزب اسلامی از هم جدا است و این حزب دچار انشعاب جدی شده است. بلکه بیشتر آگاهان حزب اسلامی را تنها جریان سیاسی می‌دانند که با کارت های مختلف درگیر بازی سیاسی در افغانستان است.
[↑] قطب‌الدین هلال، خان محمد یا هیج‌کس
قطب‌الدین هلال از اعضای برجسته این حزب و معاون پیشین آقای حکمتیار نامزد انتخابات ریاست جمهوری است. هرچند گفته از نامزد مستقل است نه نامزد حزب اسلامی. خان محمد، معاون حزب اسلامی به رهبری ارغندی وال، معاون اول دکتر عبدالله است.
هنوز زود است که بتوان گفت حزب اسلامی در انتخابات از تیمی حمایت کند که یکی از اعضای پیشین این حزب در رهبری آن است. اما مهم ترین نکته این است که رویکرد اخیر آقای حکمتیار نشان می‌دهد که او تغییرات پیش رو در افغانستان را جدی گرفته است.
شاید رهبر حزب اسلامی به این نتیجه رسیده است که با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، توجیه مبارزات مسلحانه علیه دولت دشوارتر خواهد شد و اگر هم چنین مبارزه‌ای ادامه یابد، خط مقدم آن در اختیار طالبان است. نه آقای حکمتیار و حزبش.
بعید نیست حزب اسلامی به این نتیجه رسیده باشد که این حزب پس از خروج نیروهای خارجی در میدان مبارزات سیاسی مسالمت‌آمیز بخت بیشتری دارد و برای ورود به مرحله جدید بهترین زمان، انتخابات آینده است.
اگر حزب اسلامی به چنین رویکردی رسیده باشد، شکی نیست که آقای حکمتیار مجبور است دو سه گام دیگر نیز بردارد. گام‌هایی که از هر نظر عقب‌نشینی تلقی خواهد شد.
او باید نظام سیاسی افغانستان را بپذیرد. قانون اساسی را قبول کند و تمام قواعد بازی در چارچوب این نظام تن دهد. اما اگر آقای حکمتیار به انتخابات آینده به عنوان یک بازی موقت و تاکتیکی نگاه کرده باشند، تردید جدی وجود ندارد که نتوانند، به اهداف مورد نظر برسند[٣].
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدی خراسانی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]- حکمتیار از هوادارانش خواست در انتخابات شرکت کنند، وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان: دوشنبه ۱٣ ژانويه ٢٠۱۴ - ٢٣ دی ۱٣۹٢
[٣]- داوود ناجی، موضع اخیر حکمتیار، تغییر استراتژیک یا موقت؟، وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان: دوشنبه ۱٣ ژانويه ٢٠۱۴ - ٢٣ دی ۱٣۹٢
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان
