از: جیلیان رُز لیم (عضو هیئت تحریریه لایف ساینس) برگردان از: سیاوش شهبازی

در چرخه‌ی تکامل

انسان چگونه اجتماعی شد؟

فهرست مندرجات میمون‌های با شخصیت و میمون‌های وحشی چهره‌های صیقلی‌تر يادداشت‌ها پی‌نوشت‌ها جُستارهای وابسته سرچشمه‌ها

[قبل]

[بعد]

انسان چگونه اجتماعی شد؟

تحقیقات تازه حاکی از این است که از وقتی بشر یاد گرفت چطور ابزار بسازد و تصمیم گرفت به‌جای دویدن به‌دنبال شکار، با الهام از نوک پرندگان شکاری، نیزه بسازد چهره‌اش از زمختی درآمد و کم‌کم حالت امروزی​ و اجتماعی به‌خود گرفت.

طبق پژوهشی که روی بیش از ۱۴۰۰ جمجمه باستانی و امروزی صورت گرفته، مشخص شده پیشرفت جامعه بشری مرهون افت تستسترون بوده است. از نسل انسان‌های مدرن فسیل‌هایی به قدمت ۲۰۰ هزار سال به‌دست آمده، اما​ از ۵۰ هزار سال پیش هنرمندی و ابزارسازی در بشر نمود پیدا کرده است. تغییرات رخ داده در جمجمه‌های انسان حاکی از کاهش تستسترون در عصر شکوفایی فرهنگ است.

به گفته محققان پس از این‌که بشر یاد گرفت رفتاری متمدنانه‌تر پیش بگیرد، ابروهای پُرپشت رخت بر بست و سرهای گردتر عمومی‌تر شد و رد این تغییرات را می‌توان در تاثیر تستسترون بر اسکلت یافت. فقط این پرسش باقی می‌ماند که تغییرات پیش آمده به دلیل کمبود تستسترون بوده یا این‌که گیرنده‌های لازم برای دریافت تستسترون کم بوده‌اند؟ نکته جالب این‌جاست که یافته‌های جدید با آنچه پیش از این در بررسی حیوانات به‌دست آمده بود، همخوانی دارد.

▲	میمون‌های با شخصیت و میمون‌های وحشی

در یکی از بررسی‌های قدیمی روی روباه‌های سیبری، نتیجه گرفته شد حیوانات نامتخاصمی که در مقابل بشر هجومی رفتار نمی‌کردند، به مرور زمان و گذر نسل‌ها، چهره و رفتاری جوانانه‌تر پیدا می‌کنند. محققی که روی رفتار نزدیک‌ترین گونه‌های میمون به انسان تحقیق می‌کند - گونه نسبتاً وحشی‌خوی شامپانزه و گونه آرام و خونگرم بونوبو - عقیده دارد که اگر طی تحقیق روی جانوران بتوانیم روندی را که به این تغییرات منجر می‌شود، کشف کنیم، می‌توانیم نتایج جالبی را نسبت به نسل خودمان و مسیر طی شده خود به‌دست آوریم.

دو نوع میمون ذکر شده روند رشدی متفاوتی داشته و در مقابل اضطراب واکنش‌های مجزایی دارند. تستسترون شامپانزه‌ها در سن بلوغ سر به فلک می‌زند، اما برای بونوبوها چنین نیست. بونوبوها در چنین مواقعی کورتیزول بیشتری ترشح می‌کنند که هورمون مربوط به اضطراب است. برخوردهای اجتماعی این دو نوع میمون نیز در حقیقت متفاوت بوده و با این یافته‌ها همخوانی دارد؛ چهره‌هایشان نیز تفاوت چشمگیری دارند.

▲	چهره‌های صیقلی‌تر

دانشمندان تیغه ابرو، حالت چهره و حجم درونی ۱۳ جمجمه انسان مدرن با قدمتی بیش از ۸۰ هزار سال، ۴۱ جمجمه از ۱۰ هزار تا ۳۸ هزار سال پیش و ۱۳۶۷ نمونه جمجمه قرن بیستمی از ۳۰ جمعیت قومی مختلف را مقایسه کردند. نتیجه‌ به‌دست آمده حاکی از کم‌پشت شدن تیغه ابرو و کوتاه شدن قسمت فوقانی چهره بود؛ یعنی همان چیزهایی که خبر از کاهش فعالیت تستسترون می‌دهند.

نظریه‌های بسیاری در وصف این امر وجود دارد که چرا پس از ۱۵۰ هزار سال حیات، به یکباره پیشرفتی در زندگی بشر پدید آمد. مدارک فراوانی وجود دارد که دال بر استفاده بشر از شاخ گوزن، سنگ چخماق، سلاح پرتابی، سنگ آسیاب، ابزار ماهیگیری و شکار پرنده و احاطه بر استفاده از آتش است. دلیل این اوجگیری ناگهانی چیست؟ جهش مغزی؟ نیاز به غذای پخته؟ ظهور زبان یا صرفاً تراکم جمعیتی؟ محققانی که روی تحقیق اخیر کار کرده‌اند، عقیده دارند این پیشرفت مرهون همنشینی و همکلامی انسان‌های قدیمی در کنار یکدیگر بوده و این رفتار مسالمت‌آمیزتر موجبات پیشرفت آن‌ها را فراهم کرده است.[۱]

[▲] يادداشت‌ها

[▲] پی‌نوشت‌ها

[۱]- انسان چگونه اجتماعی شد؟، وب‌سایت علمی بیگ بنگ: ۲۷ مرداد ۱٣۹٣

[▲] جُستارهای وابسته

□
□
□

[▲] سرچشمه‌ها

□ وب‌سایت علمی بیگ بنگ؛ برگرفته از گزارش جام جم؛ و منبع اصلی:

Jillian Rose Lim, Why You Don't Look Like a Caveman, Live Science, August 14, 2014